a. 1) You’re Canadian, aren’t you? 2) It’s smaller than the USA, isn’t it? 3) It isn’t Vancouver, is it? 4) Cities in the USA are much bigger then that, aren’t they? 5) You’ve been there, haven’t you? 6) Wow. You don’t know much about Canada at all, do you?
c. 1) He’s American, isn’t he? 2) She doesn’t like me, does she? 3) She can come with us, can’t she? 4) They aren’t from Canada, are they? 5) They’re from the USA, aren’t they? 6) Your favorite food is pasta, isn’t it? 7) She won’t be at the party, will she? 8) You don’t know my sister, do you? 9) You’ve been to lately, haven’t you 10) You haven’t got a brother, have you?
d. 1) He saw us, didn’t he? 2) They don’t live here, do they? 3) She likes chocolate, doesn’t she? 4) You can’t come to the party, can you? 5) They went to New York, didn’t they? 6) She goes to your school, doesn’t she? 7) You’ve see that film, haven’t you? 8) She hasn’t done that, has she?
Շրջանագիծ կոչվում է երկրաչափական այն պատկերը, որը կազմված է հարթության բոլոր այն կետերից, որոնք գտնվում են տրված կետից տրված հեռավորության վրա:
Այդ կետը կոչվում է շրջանագծի կենտրոն, իսկ տրված հեռավորությունը՝ շրջանագծի շառավիղ:
Շառավիղը հատված է, որը միացնում է շրջանագծի կենտրոնը շրջանագծի ցանկացած կետի հետ: Սահմանումից հետևում է, որ կարելի է տանել անվերջ թվով շառավիղներ, և դրանք բոլորը կունենան միևնույն երկարությունը:
Շրջանագծի երկու կետեր միացնող հատվածը կոչվում է լար:
Եթե լարը անցնում է շրջանագծի կենտրոնով, ապա այն կոչվում է շրջանագծի տրամագիծ:Այն հատվածը, որը միացնում է շրջանագծի երկու կետեր և անցնում է նրա կենտրոնով, անվանում են տրամագիծ։ Շրջանագծի կենտրոնը տրամագիծը բաժանում է երկու շառավղի։
Շրջանագծի ցանկացած երկու կետեր շրջանագիծը տրոհում են երկու մասի, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչվում է շրջանագծի աղեղ:
Եթե շրջանագծի վրա նշենք երկու կետ, ապա առաջանում են երկու աղեղներ: Այդ պատճառով աղեղի նշանակման համար օգտագործում են լատիներեն երեք տառ, որոնք կարող են լինել ինչպես մեծատառեր, այնպես էլ՝ փոքրատառեր:
Վերևի նկարում կարող ենք նշել AMB և ALB աղեղները:
Ներքևի նկարում գծված են AxB և AyB աղեղները:
Կարելի՞ է արդյոք ստանալ շրջանագիծ, եթե տրված են երկու կետ, որոնցով այն անցնում է: Պարզվում է, որ այո, հնարավոր է: Եթե տրված են՝ A և B կետեր, ապա այդ ծայրակետերով AB հատվածի միջնւղղահայացի վրա վերցված յուրաքանչյուր կետ կարող է դիտվել որպես մի շրջանագծի կենտրոն, որն անցնում է այդ երկու կետերով: Բայց քանի որ հատվածի միջնուղղահայացի վրա գտնվում են անվերջ քանակով կետեր, ուրեմն տրված երկու կետերով անցնող շրջանագծերի քանակը ևս անվերջ են:
Լարի միջնակետով անցնող շառավիղը
1.Լարի միջնակետով անցնող շառավիղը ուղղահայաց է այդ լարին։
2․Լարը հատող և նրան ուղղահայաց շառավիղն անցնում է այդ լարի միջնակետով։
Հարցեր և առաջադրանքներ:
Ո՞ր պատկերն է կոչվում շրջանագիծ: Շրջանագիծ կոչվում է երկրաչափական այն պատկերը, որը կազմված է հարթության բոլոր այն կետերից, որոնք գտնվում են տրված կետից տրված հեռավորության վրա:
2. Ի՞նչ է շրջանագծի շառավիղ, տրամագիծը, լարն ու աղեղը: շառավիղ — Այդ կետը կոչվում է շրջանագծի կենտրոն, իսկ տրված հեռավորությունը՝ շրջանագծի շառավիղ: տրամագիծ — Շրջանագծին բաժանում է երկու հավասար մասերի։ լար — Շրջանագծի երկու կետեր միացնող հատվածը կոչվում է լար: աղեղ — Շրջանագծի ցանկացած երկու կետեր շրջանագիծը տրոհում են երկու մասի, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչվում է շրջանագծի աղեղ:
3․ GEOGEBRA ծրագրով գծել շրջանագիծ և տանել նրա շառավիղը, տրամագիծը և լարը:
Այս ամիս սովորեցինք ճիշտ հավաքել բույսերի սրմերը, ուսումնասիրեցինք թռչյունների ձվերը, կամպոստ ստանալու մեծ փոսեր փորեցինք և ավելացրաեցինք բանջարեղեները լցնելով նրա մեջ, սովորեցինք ճիշտ խնամել բույսերը և կերակրել կենդանիների։ Այս ընտրությունը կոգնի ձեր բույսերին և կենթանիներին առողջ լինել և հրաշք ծաղկել։
Փորձե´ք չափից շատ բան չուզել, թեև կարևոր չէ, թե որքան եք ուզում, կամ ինչքան քիչ եք ստանում, սրտաբեկ տուն մի´ գնացեք, որովհետև դուք տեսաք ու զրուցեցիք Ձմեռ պապի հետ, իսկ նա ձեզ չտվեց էն, ինչ ցանկանում էիք: Շատ բան ցանկացող շատ մարդ կա. փորձեք չափից շատ բան չուզել, փորձեք բավարարվել ձեր ունեցածով, որովհետև ձեր ունեցածը լիուլի է. չէ՞ որ աշխարհը ձեզ տրված է ապրելու համար, իսկ աշխարհը լավ տեղ է, չէ՞ որ դուք ցերեկ ունեք` դպրոց գնալու և խաղի համար ու չէ՞ որ գիշեր ունեք` տուն վերադառնալու, գրքեր կարդալու, անկողին մտնելու և քնելու համար. չէ՞ որ ձեզ կյանք է տրված. ոչ ոք ձեզ չի մեղադրելու շատ ուզենալու համար. սարսափելի շատ – գոնե` ամեն Սուրբ Ծնունդին, – բայց վատ մի´ զգացեք դրա համար, որովհետև դուք ավելին ունեք, քան որևէ մեկը: Իսկ դու, Ձմեռ պապ, քեզ հիմարի տեղ մի´ դիր, հա՞:
Նրանց շարունակ մի´ հարցրու, թե ինչ են ուզում. նրանց մի´ ստիպիր կարծելու, թե դու պատրաստվում ես տալու իրենց ուզած ամեն ինչը, իսկ հետո բան էլ չես տալիս: Մի քիչ խելք ունեցիր էդ գլխիդ մեջ, էլի: Փորձիր ցույց տալ նրանց, թե որչափ արդեն ունեն, նույնիսկ եթե նրանք աղքատ են, նույնիսկ եթե իրոք կարիք ունեն թե´ իսկական տների` ապրելու համար, թե´ զգեստների, թե´ ուտելիքի և թե´ բոլոր մյուս բաների: Փորձի´ր քաջալերել նրանց` հաճույք զգալ էն բանից, ինչ որ ունեն: Նրանք հավատում են քեզ, ուրեմն աշխատեցրու´ ուղեղդ: Եթե չես կարողանում նրանց տալ ինչ ուզում են, փորձի´ր նրանց հասկացնել, թե որքան արդեն ունեն: Քեզ մի´ պահիր հասարակ մարդ արարածի պես. նրանք քեզ հավատ են ընծայում, նրանք հավատացած են, որ դու կարող ես ցանկացած բան անել, ամեն, ամեն ինչ, իսկ դու անկարող ես, ուստի թող նրանք դա իմանան, էդ դեպքում փշրված սրտերով չեն վերադառնա իրենց ետնախորշերը: Մենք սիրում ենք քեզ, Ձմեռ պապ, բայց փորձի´ր ուղեղդ շարժել, էլի: Հարցն իրերը չեն, որ նրանք ուզում են կամ որոնց կարիքն ունեն, ու դու պարտավոր ես դա նրանց սովորեցնել: Դու պարտավոր ես նրանց տեղեկացնել, որ կարևոր չէ` ինչքան քիչ բան ունեն, նրանք միշտ էլ կարող են ուրիշներին տալ, և դու պետք է սովորեցնես նրանց, որ միայն տալն է նրանց երջանկացնելու: Եվ դու պարտավոր ես նրանց տեղեկացնել, որ իրենք ստիպված չեն “ինչ-որ բաներ” տալ. “ինչ-որ բաները” կարելի է գնել, բայց էն լավ բաները, որոնք կարող են տրվել, չեն կարող գնվել: Լավ բաները ծնվում են մարդկանց մեջ, և դրանք էնտեղ են միշտ` սպասելով դիմացինին փոխանցվելուն: Եվ մարդկանց նվիրելը միակ բանն է, որ կարող է ցանկացած մարդու երջանկացնել: Հիմա դառնամ ձեզ, երեխանե´ր: Սուրբ Ծննդյան տոնի լույսերն ավելի պայծառ չեն, քան ձեր սեփական լույսերը: Աշխարհում ավելի հրաշալի նվեր չկա, քան էն, որ ինքներդ ձեր սիրելիներին ասում եք` ես սիրում եմ քեզ: Չկան ավելի անուշ ու ջերմ բաներ, քան ձեզ համար ոչինչ չպահանջող և ուրիշներին սեր պարգևող ձեր իսկ սրտերը: Ավելի հանդիսավոր ու գեղեցիկ օրեր չկան, քան էն հին, բարի ժամանակները, որ հիշում եք` ավելի լավն էին. ավելի լավ` տալը, քան ստանալը: Իսկ ձեզնից ամեն ոք կարող է տալ: Ձեզնից յուրաքանչյուրը մի-մի միլիոնատեր է` հրաշալի բաներ տալու համար: Ոչ մի ընծա ավելի թանկարժեք չէ, որքան էն, ինչ տալիս եք ձեր ունեցածից: Եվ ինչքան շատ տաք, էնքան շատ կստանաք: Սպասե´ք, երեխանե´ր: Արդեն գիտեք, որ մնացածիս պես դուք էլ մեծանալու և գուցե նույնիսկ էն ժամանակ էլ չիմանաք, թե ձեզնից յուրաքանչյուրը միշտ ինչ պետք է տար և ստանար ու գուցե մտածեք, թե ինքներդ էլ չեք ստացել էդ լավ բաները, երբ երեխա եք եղել: Դուք պարտավոր եք իմանալ, որ լավ բանը ձեզ համար, մեզնից յուրաքանչյուրի համար միայն էն է, թե մեզնից ամեն մեկն ինչ պետք է տա, իսկ մեզնից ամեն մեկը շատ մեծ գործ ունի անելու` ավելի շատ, քան ինքը` Ձմեռ պապը: Դուք պարտավոր եք դա իմանալ, երեխանե´ր: Եթե երբևէ ցանկանում եք երջանիկ լինել, դուք պետք է սկսեք էդ մեծ գործից:
Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և կատարե՛ք ա և բ առաջադրանքները.
ա) Քննարկե՛ք հետևյալ մտքերը․
Շատ բան ցանկացող շատ մարդ կա. փորձեք չափից շատ բան չուզել, փորձեք բավարարվել ձեր ունեցածով, որովհետև ձեր ունեցածը լիուլի է․․․
Մարդ պետք է իր կյանքում ագահ չլինի, բավարարվի եղածով, միևնույն է ինչքան էլ ունենա ագահը, դարձյալ քիչ է։ Մարդ պետք է հասկանա, որ իր ունեցածը բավարար է, շատերը նույնիսկ այդ չունեն։
Չկան ավելի անուշ ու ջերմ բաներ, քան ձեզ համար ոչինչ չպահանջող և ուրիշներին սեր պարգևող ձեր իսկ սրտերը:
Մարդ պետք է հասկանա, որ իր սիրտը պարգևելով ուրիշներին, նա ոչինչ չի կորցնում, բայց նա դրանով տալիս է ուրիշին անուշ ու ջերմ բաներ։
Ձեզնից յուրաքանչյուրը մի-մի միլիոնատեր է` հրաշալի բաներ տալու համար:
Ոչ մեկը ոչ մեկից հարստություն ու գանձեր չի ուզում։ Քո սիրտը տալով դիմացինին դու հրաշալի բաներ ես անում։ Այո՛, դու միլիոնատեր ես։
Եվ ինչքան շատ տաք, էնքան շատ կստանաք:
Կյանքում փորձված բան է, որքան շատ ես քո ունեցածից բաժին հանում ուրիշներին, այնքան փոխարենը ստանում ես։
բ) Առանձնացրե՛ք Ձմեռ պապին ուղղված խոսքերը։ Քննարկե՛ք այդ մտքերը։ Համաձա՞յն եք, թե՞ համաձայն չեք։ Հիմնավորե՛ք։
Փորձիր ցույց տալ նրանց, թե որչափ արդեն ունեն Երեխան պետք է հասկանա, որ իր ունեցածը արդեն բավարար է, շատերը նույնիսկ այդ չունեն։
Փորձի´ր քաջալերել նրանց Երեխան պետք է հաճույք զգա այն բանից ինչ որ ինքը արդեն ունի։
փորձի´ր նրանց հասկացնել Երեխան պետք է հասկանա թե ինչքան արդեն ինքը ունի։
Քեզ մի´ պահիր հասարակ մարդ արարածի պես Դու հասարակ մարդ չես, երեխաները քեզ հավատում են և սպասում են։
Դու պարտավոր ես Դու պարտավոր ես սովորեցնես նրանց, որ միայն տալն է նրանց երջանկացնելու։
Ես լիովին համամիտ եմ այս մտքերի հետ սակայն միայն <<փորձի´ր ուղեղդ շարժել>> խոսքերը ինձ դուր չեկան։
1) Ներկայացնել գլխուղեղի կառուցվածքը, բաժիները և նրանց կատարած ֆունկցիան։
2) Վերցնել գլխուղեղի մեկ բաժին և ներկայացնել ինչ տեղի կունենա մարդու հետ, եթե այդ բաժինը վնասվի կամ չլինի։ Մարդու մեջ, եթե մեծ կիսագնդերը չլինեին, մարդը չէր կարողանար մտածել, հիշել և մտածել։ Նաև մարդու մեջի ուղեղը հասկանում է թէ ինչ պետքե անես կամ ինչ եղավ։
Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակների գումարումն ու հանումը
Հավասար հայտարարներով կոտորակների գումարման և հանման ժամանակ՝ գումարվում կամ հանվում են նրանց համարիչները, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ:
Նույն կանոնով գումարվում և հանվում են հավասար հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները՝
հանրահաշվական կոտորակների գումարման ժամանակ, համարիչները գումարվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
հանրահաշվական կոտորակների հանման ժամանակ, համարիչները հանվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
Նույն կանոնով կարելի է գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով մի քանի կոտորակներ՝
Եթե կոտորակների հայտարարները հակադիր արտահայտություններ են, ապա դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը,
ապա գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով կոտորակները:
Դիտարկենք այն դեպքը, երբ հանրահաշվական կոտորակների հայտարարները իրարից տարբեր միանդամներ են, օրինակ այսպիսի՝
Այդպիսի հանրահաշվական կոտորակները գումարելու կամ հանելու համար պետք է՝
գտնել ընդհանուր հայտարարը,
որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս),
գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները,
հնարավորինս կրճատել ստացված կոտորակը:
Հարցեր և առաջադրանքներ։
1․ Ինչպե՞ս են գումարվում միևնույն հայտարարով հանրահաշվական կոտորակները։ 3/27 + 6/27 = 9/27
Բերված երեւույթներից ընտրե՛ք քիմիական ռեակցիաները: Ի՞նչ հատկանիշներից ելնելով կարող եք ասել, որ ընտրվածները քիմիական ռեակցիաներ են. ա) կաղամբի թթվելը, բ) սառույցի հալվելը, գ) արեւի լուսարձակելը, դ) եր կաթե ձողի ժանգոտվելը, ե) ջրի եռալը, զ) շաքարի լուծվելը ջրում:
Բերե՛ք հեղուկ և պինդ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ: հեղուկ — օճառ, ջուր պինդ — երկաթ, սառույց,
Բերե՛ք գազային, հեղուկ և պինդ ոչ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ:
3. Պարբերական աղյուսակից դո՛ւրս գրեք բոլոր այն տարրերի քիմիական նշանները, որոնց լարիներեն անվանումների սկզբնարառը H է: Գրե՛ք նաև` այդ տարրերի հայերեն անվանումներն ու հարաբերական ատոմային զանգվածները։ H — Ջրածին — 1,00(8) He — հելիում — 4,00(3) Hf — Հաֆնիում — 178,49(2) Hg — Սնդիկ — 200,59(3) Hs — Հասիում — 265
4. Պարբերական աղյուսակի կարճ (առաջին երեք) պարբերություններից դո՛ւրս գրեք բոլոր այն տարրերի քիմիական նշանները, որոնց հայերեն անվանումների սկզբնարառն Ա է: Գրե՛ք նաև` այդ տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները։ Ածխածին — C — 12,01(1) Ազոտ — N — 14,000(7) Ալյումին — Al — 26,98(2) Արգոն — Ar — 39,94(8) Արսեն — As — 74,92(2) Արծաթ — Ag — 107,86(8) Անագ — Sn — 118,71(1) Ակտինիում — Ac — 227,02(8)
5.Հետևյալ քիմիական տարրերից երկու սյունակով դո՛ւր գրեք մետաղներն ու ոչ մետաղները.
Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակները ընդհանուր հայտարարի բերելը:
Օգտվելով կոտորակի հիմնական հատկությունից՝ ցանկացած երկու կոտորակները կարելի է բերել ընդհանուր հայտարարի։ Ընդ որում որպես ընդհանուր հայտարար միշտ կարելի է վերցնել տրված կոտորակների հայտարարարների արտադրյալը՝ A/B=AxD/BxD, C/D= CxB/DxB:
Օրինակ 1/x-1 1/ x+1 կոտորակներն ունեն (x-1)(x+1) = x2-1 ընդհնուր հայտարարը, ուստի 1/x-1=1(x+1)/(x-1)(x+1)= x+1/x2-1; 1/x+1= 1(x-1)/(x+1)(x-1)=x-1/x2-1:
Ալիսա Փիլոյանի բլոգ 