English 30.11.2022

A.

A: You weren’t at school yesterday afternoon. Where were you?

B: I was at home. There were a football match on television.

A: Was it a good match?

B: No, it wasn’t! All the players were awful!

B.

1. In 1950, there were 199,854 people at the World Cup Final between Brazil and Uruguay in Rio de Janeiro. They saw a great match — but Brazil wasn’t win.
2. The Swedish athlete Oskar Glomar Swann became famous when he wined a silver medal in shooting at the Olympic Games in Antwerp in 1920. He was 72 years old.
3. At the 1984 Olympic Games in Los Angeles, Carl Lewis wined four gold medals.
4. In the first round of the long jump, Lewis jumped 8.54 meters. After that, he stoped. ‘ Nobody can beat me,’ he said.
5. I went to the cinema last night, but I wasn’t enjoy the film very much.
6. A: What …….. James said to you yesterday? — B: He wasn’t said anything!
7. A: Saw you saw Alice last night? — B: No, I wasn’t saw Alice, but I saw Jenny.
8. A: Where went you went last summer? — B: We went to New York. But we weren’t went up the Empire State Building.

A.

1. Let’s go out tonight. I don’t want to stay at home.
2. Leo, look at all your books on the floor! Pick them down, please.
3. This bag is very heavy. I’m going to put it up for a minute.
4. It’s cold today. You should put on a warm coat.
5. It’s hot in here, I’m going to take my jumper off.

B.

Երկրաչափություն 30.11.2022

Պարապմունք 21.
Նոյեմբեր ամսվա աշխատանքը ամփոփելու համար, խնդրում եմ լրացրեք այս ձևաթուղթը։

Եռանկյունը կոչվում է հավասարասրուն, եթե նրա երկու կողմերը հավասար են: Հավասարասրուն եռանկյան հավասար կողմերը կոչվում են սրունքներ, իսկ երրորդ կողմը՝ հիմք: 

AB=BC սրունքներ, 

AC -ն  հիմք է։

Եթե եռանկյան բոլոր երեք կողմերը հավասար են, ապա եռանկյունը կոչվում է հավասարակողմ:

Հավասարասրուն եռանկյունն ունի որոշ հատկություններ, որոնք այլ եռանկյուններ չունեն:

Թեորեմ։ Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին առընթեր անկյունները հավասար են։ Իմանալ անգիր։

Թեորեմ։ Հավասարասրուն եռանկյան հիմքինտարված կիսորդը նաև միջնագիծ է և բարձրություն:

Առաջադրանքներ։
Ապացուցման խնդիրները դիտարկել որպես լրացուցիչ աշխատանք։

93. Այո

94. 37

95.

96.

97.

98.

99.

100.

101.

102.

Գործնական քերականություն 30.11.2022

1. Որոշիր ընդգծված գոյականների հոլովը:

Ասում են, թե հենց մի փշուր հաց է գետնին ընկնում, երկնքից մեզ համար անտեսանելի հրեշտակ է իջնում և կանգնում հացի փշուրի վրա, որպեսզի այն ոտնատակ չընկնի, չպղծվի: Այնպես որ, իմացեք՝ գետնին ընկած բոլոր փշուրների վրա մի-մի հրեշտակ է կանգնած: Քանի որ դա շատ դժվար է և հոգնեցուցիչ, մարդիկ պետք է հրեշտակներին օգնության շտապեն,  հացը գետնից վերցնեն ու մի բարձր տեղ դնեն:

Հացը գետնին գցելը մեղք է ,քանի որ այն թոնիր է մտել, կրակով  մաքրվել, սրբացել:

2.Ընդգծե՛ք ուղղական հոլովի 5 ձև։

ա. Տիկին, հատակին, մարտին, գետին, կաղին, ջրվեժին, բաժին, խուրջին, հաղարջին

բ. Թղթակից,  կողակից, դաշնակից, ծուղակից, խոսակից, ուղեկից, խոյակից, կղզյակից

գ. Կորով, գորով, նավով, կավով, ժողով, տողով, տաղով, մաղով, կողով, հոլով

դ. Այգում, ոռոգում, շենքում, խաղում, հակազդում, փլուզում, երկնքում, անկում, շտկում, որջում

2. Ընդգծե՛ք սեռական հոլովի 5 ձև։

ա. Օրվա, տեսքով, գիշերվանից, շարժմամբ, կրակի, այգուց, որդու, քրոջ, Հակոբենց, անտառի մեջ

3.  Ընդգծե՛ք տրական հոլովի 5 ձև։

Տիկին,  ձորին, արձանին, հոգին, գերանդին, հացին, գրին, բանալին, սարին

4. Ընդգծե՛ք բացառական հոլովի 5 ձև։

ա. Որդուց, վահանով, այգուց, հարթակում, գնդակից, գավիթների, գումարման, անտառից, Վահանենց, փաստից

բ. Հոգուց, ուղուց, սպիտակուց, էգուց, գոտուց, նեղուց, այտուց, ոզնուց, դեղնուց, ապակուց

4. Ընդգծե՛ք գործիական հոլովի 5 ձև։

 Հրով, եզրում, սանրով, պարկեր, պանրով, խաղողի, սայրով, պատին, թեյով, կարագից

5. Ընդգծե՛ք ներգոյական հոլովի 5 ձև։

Կրակում, լիտրով, խոսքում, կողքից, հարկում, վարկեր, կերպարում, երեսին, կարգում, կապանցի

6. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը

ա. Տղամարդիկ (կանանցում, կանանց մեջ) ամենից ավելի գնահատում են նվիրումը և հավատարմությունը։

բ. Այսօր մեր (փողոցով, փողոցովն) անցնելիս քիչ էր մնում մեքենայի բախվեի։

գ. <<Տեսնես օրերից մի օր (Աստված, Աստվածը) կպատժի՞ այդ ավազակներին>>, — մրմնջում էր ծերունին։

դ. —(Զգուշություն, զգուշությունը) լավ բան է, — ինձ միշտ խրատում էր պապս։

ե. Քիչ հետո գնալու ենք քաղաքի (կենտրոնը, կենտրոն):

զ. Ես հիմնարկի բոլոր (տիկնանց, տիկնանցը) կզգուշացնեմ, որ միջոցառմանը մասնակցելու են միայն տղամարդիկ։

02.12.2022

1. Կազմիր տրված գոյականների սեռական հոլովը և նշիր, թե որ հոլովմանն է պատկանում:

Սենյակ, տուն, քաղաք, այգի, օր, գեղեցկություն, լեռ, քույր, դուռ, փողոց, բեռ, գիրք, ամիս, լուսամուտ, ձյուն, ընկեր, ուսում, աշուն, գրիչ, շուն, ձուկ, բարդի, խաղող, զարգացում, դիմում, խնձորենի, րոպե, շաբաթ, ապակի, սար, պապ,  մասրենի, մորեղբայր, գդալ, սյուն, ձի, երեկ,  երեկո,  խաղաղություն:

Օրինակ`  սենյակ-սենյակի, ի հոլովման

տուն — տան — ան հոլովման

քաղաք — քաղաքի — ի հոլովման

այգի — այգու — ու հոլովման

օր — օրվա — վա հոլովման

գեղեցկություն — գեղեցկության — ան հոլովման

լեռ — լեռան — ան հոլովման

քույր — քրոջ — ոջ հոլովման

դուռ — դռան — ան հոլովման

փողոց — փողոցի — ցի հոլովման

ողոցի — ցի հոլովման

բեռ — բեռու — ու հոլովման

գիրք — գրքու — ու հոլովման

ամիս — մասվա — վա հոլովման

լուսամուտ — լուսամուտի — ի հոլովման

ձյուն — ձյան — ան հոլովման

ընկեր — ընկերոջ — ոջ հոլովման

ուսում — ուսուման — ան հոլովման

աշուն — աշնան — ան հոլովման

գրիչ — գրիչի — ի հոլովման

շուն — շան — ան հոլովման

ձուկ — ձկան — ան հոլովման

բարդի — բադու — ու հոլովման

խաղող — խաղողի — ի հոլովման

զարգացում — զարգացման — ան հոլովման

դիմում — դիման — ան հոլովում

խնձորենի — խնձորենու — ու հոլովման

րոպե — րոպեի — ի հոլովման

շաբաթ — շաբաթվա — վա հոլովման

ապակի — ապակու — ու հոլովման

սար — սարի — ի հոլովման

պապ — պապու — ու հոլովման

մասրենի — մասրենու — ու հոլովման

մորեղբայր — մորեղբոր — որ հոլովման

գդալ — գդալի — ի հոլովման

սյուն — սյան — ան հոլովման

ձի — ձիու — ու հոլովման

երեկ — երեկո — ո հոլովման

երեկո — երեկոյան — յան հոլովման

խաղաղություն — խաղաղության — ան հոլովման

1.Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր համապատասխան հոլովով դրված գոյականներով:

Ո՞վ, ի՞նչը եկավ:

մայրիկը եկավ, ձյունը եկավ

Ո՞ւմ, ինչի՞  պայուսակը:

ընկերոջ պայուսակը, դպրոցի պայուսակը

Մոտենալ ո՞ւմ, ինչի՞ն :

մոտենալ հայրիկին, մոտենալ սեղանին

Հեռանալ ումի՞ց, ինչի՞ց

Հեռանալ քույրիքից,

Հիանալ ումո՞վ, ինչո՞վ:

English 29.11.2022

ex.10

B. Debbie, Pete, Jess or Joel.

1. Pete suggests making cakes for the party.
2. Debbie says Pete made an awful pizza one time.
3. Pete gets a bit angry.
4. Joel tells Debbie that she wasn’t very friendly.
5. Debbie says it’s Ok to make jokes about friends.
6. Jess says real friends don’t hurt each other.
7. Debbie says sorry to Pete.
8. Jess thinks it’s natural that Pete isn’t happy.

ex.11

A.

1. What about … ?
2. on the other hand, …
3. I didn’t mean to.
4. Never mind.
5. I don’t think so.
6. to be honest, …

B.

1.

A: Is Hannah German?

B: I don’t think so. I think she’s from Austria.

2.

A: ……… going for a walk?

B: Well, I’m a bit tired, so ………., I don’t want to go out.

3.

A: Mrs. Jones gave us a lot of homework, didn’t she?

B: Yes, a lot! But ………, it’s the weekend, so we’ve got 3 days to do it.

4.

A: I’m sorry I broke your camera. …………..

B: ……….. . It was an old camera anyway.

Մաթեմ 29.11.2022

Պարապմունք 28.

Թեմա՝ Կրճատ բազմապատկման բանաձևերը
Գումարի քառակուսին

Տարբերության քառակուսին

Քառակուսիների տարբերությունը

Աշխատանք գրքից, համար՝ 169, 182, 206

169.

(m + n)^2 = (m + n)(m + n) = m^2 + mn + nm + n^2 = m^2 + 2mn + n^2

(m + n)^2 = m^2 + 2 x m x n + n^2 = m^2 + 2mn + n^2

(2 + X)^2 = (2 + X)(2 + X) = 4 + 2X + 2X + X^2 = 4 + 4X + X^2

(2 + X)^2 = 2^2 + 2 x 2 x X + X^2 = 4 + 4X + X^2

(y + 4)^2 = (y + 4)(y + 4) = y^2 + y4 + 4y + 16 = y^2 + 4y^2 + 16

(1 + p)^2 = (1 + p)(1 + p) = 1 + p + p + p^2 = 1 + 2p + p^2

(2x + 1)^2 = (2x + 1)(2x + 1) = (2x)^2 + 2x + 2x + 1 = 4x^2 + 4x + 1

(2 + 3a)^2 = (2 + 3a)(2 + 3a) = 4 + 6a + 6a + 9a^2 = 4 + 12a + 9a^2

(3m + 5n)^2 = (3m + 5n)(3m + 5n) = 9m^2 + 15mn + 15nm + 25n^2 = 9m^2 + 30nm + 25n^2

(3x + 4y)^2 = (3x + 4y)(3x + 4y) = 9x^2 + 12xy + 12yx + 16y^2 = 9x^2 + 24xy + 16y^2

182.

(a — b)^2 = (a — b)(a — b) = a^2 — ab — ba + b^2 = a^2 — 2ab + b^2

(x — 3)^2 = (x — 3)(x — 3) = x^2 — x3 — 3x + 9 = x^2 — 9x + 9

(1 — m)^2 = 1 — 2m + m^2

(5 + p)^2 = 25 + 10p + p^2

(2a — 3)^2 = 4a^2 — 12a + 9

(4 — 3y)^2 = 16 — 24y + 9y

(3m + 2n)^2 = 9m^2 + 12mn + 4n^2

(5p — 2q)^2 = 25p^2 — 20pq + 4q^2

206.

(p + q)(p — q) = p^2 — q^2

(a — b)(a + b) = a^2 — b^2

(c + d)(d — c) = d^2 — c^2

(y — x)(x + y) = y^2 — x^2

(a — 3)(3 + a) = a^2 — 9

(2 — b)(b + 2) = 4 — b^2

(m + 1)(m — 1) = m^2 — 1

(7 — n)(7 + n) = 49 — n^2

ԽՆԴԻՐՆԵՐ ԱՅՍ ՏԱՐՎԱ ՄԱԹ․ ՕԼԻՄՊԻԱԴԱՅԻՑ

1. 100 x 42/30 = 140 կմ

2. 45 x 3/5 = 27

3. 22 + 10 = 32

Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում

Ներկայացնել  ինչ թեմաներ ենք ուսումնասիրել, ամենահետաքրքիր փաստերը:

Պապ Թագավոր — Մեծ Հայք 370-374
⦁ վերամիավորել է մի քանի նահանգներ,
⦁ քչացրել է եկեղեցու դերը երկրի կառավարման մեջ,
⦁ շատացրել է հայոց զորքի թիվը հասել է 90 հազարի,
⦁ փորձել է անկախ լինել Հռոմեական կայսրությունից և նրան թունավորում են։

Արշակ II և Մեծ Հայքի բաժանումը 350-368
⦁ Հռոմը և Պարսկաստանը մի տաս տարի հանգիստ են թողել Մեծ Հայքին։ Արշակը հզորացրել է Մեծ Հայքը այդ ընթացքում։
⦁ Արշակը փորձել է չենթարկվել Հռոմեական կայսրությանը, հռոմեացիները սպանել են նրա եղբորը՝ Տրդատին և հարձակվել Մեծ Հայքի վրա։
⦁ Արշակը հաշտություն է խնդրել և ճանաչել Հռոմի գերիշխանությունը։ Մեծ Հայքը կիսվում է երկու մասի կեսը Պարսկաստանի տակ, կեսը՝ Հռոմի։

Մովսես Խորենցի
⦁ Պատմիչ, գրել է Հայոց Պատմությունը
⦁ Գրել է հայոց թագավորական ընտանիքների մասին, քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ճանաչելու մասին, Հայաստանի թուլանալու մասին, հայոց այբուբենի մասին։

Արտաշես Թագավոր 422-428 թթ
⦁ ըստ պատմիչների նա ծույլ էր, գրեթե չէր զբաղվում պետական գործերով
⦁ նախարարները զայրանում են դիմում են կաթողիկոս Սահակ Պարթևին իսկ հետո պարսից արքային, որպեսզի գահընկեց անեն Արտաշեսին

Սահակ Պարթև
⦁ Հայոց կաթողիկոս
⦁ օգնել է է Մեսրոպ Մաշտոցին ստեղծելու հայոց գրերը,
⦁ Մաշտոցի հետ հիմնադրել է թարգմանչաց դպրոց

Ինքնուրույն աշխատանքը

Անհատական նախագիծը

Առաջարկություններ

Ուզում եմ ավելի պարզ լինեն պատմության դասերը։

Ինչ եք գնահատում/10 բալաանոց սանդղակում/ ձեր այս ամսվա աշխատանքը:

6

Բուքը, երգը, երեխան։ Վանո Սիրադեղյան 28.11.2022

Երեխան արդեն հասնում էր դպրոցին։ Վազքից արդեն անցել էր քելքի։ Վախենում էր գլուխը վեր առնի՝ դպրոցը տեսնի սպասվածից հեռու։ Նաև թիփին աչքերին էր խփում, և երեխան գնում էր՝ փալաս կեպին աչքերին քաշած։

Դպրոցին, փաստորեն, հասել էր, մնում էր հասնի շեմին։ Չորս պատերի ապահովության հեռանկարից արդեն տաքանում էր։ Կամ լավ թմրել էր։ Այդպես գլուխը կախ գնալու դեմ էր առնելու դռանը և իրեն հաճելի անակնկալ էր մատուցելու։

Երեխան այնքան էր ինքն իրեն ապավինել, այնքան էր մտել ինքն իր մեջ, որ մրմռացող ոտքերը այլևս իրենը չէին։ Նա արդեն ոտքերին օգնել չէր կարող և ճիշտը դրանց գոյությունը ուրանալն էր։ Եթե ոտքերը իրենը չեն, ուրեմն ցավն էլ իրենը չի, խորամանկում էր երեխան։

Ձեռքից եկածը արել էր. գուլպայի ծակ թաթը ձգել, ոտքի տակ էր դրել, ոտքին մեծ, պոռթած կոշիկների ներսը դարման ու քուրջ էր խցկել, ձեռքն ընկածով կապոտել էր, բայց կարծես բան արած չլիներ։ Սառած, անզգալի, պրոտեզի վրա քաշած կոշիկի նման, ուրիշի ոտքին եղածի նման անհաղորդակից կային ու տարօրինակ էլ էր, որ հետը գալիս էին։ Այսինքն, առաջն ընկած գնում էին։

Երեխան հասավ դռանը ու դուռը չբացած՝ ներսում էր… Դուռը դեմ ընկավ, ու երեխան ցրտից ոտքից գլուխ դաղվեց։ Ուրեմն, դեռ ներսում չէր։

— Հարութ քեռի,— կանչեց,— սառա, Հարութ քեռի։

Երեխային թվաց հեռվի՜ց, դանդաղ, միջանցքով գալիս են։ Գալիս—չեն հասնում։ Դռան դեմ անակնկալի եկած երեխան անպաշտպան էր։ Այդքան չզգալու տված ցուրտը, այդքան իրենից վանած, արհամարհած ու չարացած ցուրտը մեկեն, վրիժառու խփել էր երեխային։ Կամքը հաշվարկված էր որոշակի տարածության, որոշակի ժամանակի համար և հիմա իր գործը արել՝ վերացել էր։ Սառնամանիքի դեմ նոր խաղ սկսել չէր լինի, և կամազուրկ մարմինը ցրտի բերանը տված՝ երեխան տղամարդավարի մղկտում էր։ Ու ամեն պահ ներսում հայտնվելու հույս ուներ։

Դռան փեղկը հույսով ետ գնաց ու դխկոցով դեմ առավ նիգին։

— Էսքան շուտ ո՞ւր ես եկել, այ լակոտ։

Հանգը այնպես չէր, թե՝ այ որդի, բա դու մեղք չե՞ս, բա դու քուն ու դադար չունե՞ս… Ձայնը քնահարամ եղած հարբածի չարություն ուներ, բայց երեխան չարությունը բիձու փնթփնթոց հասկացավ։
Լավ մարդուն նեղություն տալու համար երեխան մեղավորություն զգաց և արդեն որպես ներս մտած՝ բացատրեց, արդարացավ.

— Հարութ քեռի,— ասաց,— վազելով եմ եկել՝ շուտ հասա։

— Իմ գործը չի, Ավագը կարգադրել է չթողնեմ։

Երեխան կարծեց լավ չարդարացավ։

— Ավագը չի իմանա, Հարութ քեռի, կմտնեմ նստարանի տակ։

— Գնա ձեր թախտի տակ մտի,— ասաց։

Երեխան կարծեց հոգու հետ խաղ են անում։ Կարծեց հետագա վայելքն են ձգելով քաղցրացնում։

— Ավագը իմ մոր քեռու տղեն է, Հարութ քեռի, բաց արա։

— Գնա, գնա,— ասաց,— մի անգամ էլ ետ վազի արի՝ ժամը կգա։

Երեխան առաջին պահ չհավատաց, բայց հեռացող ոտնաձայնը իրոք հեռանում էր։ Երեխայի խելքը մտավ, որ, ուրեմն, ճիշտը տուն գնալ—դառնալն է։ Եթե դուռը չեն բացում, ուրեմն ճիշտը դա է, ու իր լավն են ուզում։ Բայց բուքը, մութը, բքից սսկված, տեղները չմատնող շները… Երեխան դպրոցի մատույցներում ձեռքի փայտը վախի հետ շպրտել էր՝ ո՞նց գտներ։ Հետո, ախր, ո՞նց կարող էր տուն գնալ—դառնալը ավելի հարմար լինել։ Իսկ եթե հարմար չէ, դուռն ինչո՞ւ չբացեցին… Երեխայի միտքն էլ էր սառչում։ Իսկ ոտքերը ինքնաբերաբար դոփդոփում էին։ Երեխան արդեն պարում էր։ Բայց ուսը գցած շորի պայուսակը լնգլնգում էր և գրպանիկի թանաքամանը կարող էր շուռ գալ։ Երեխան ձախ ձեռքը հանեց թևատակից, շորի վրայից բռնեց թանաքամանը, բութ, սառչող մատով խցեց բերանը։ Հիմա կարող էր ապահով թռչկոտել։

Ձախ ձեռքն էլ ոտքերի հետ սառչում էր։ Ականջներին երեխան կամքի գերագույն լարումով ձեռք չէր տալիս. տրորեր՝ մղկտոցը սաստկանալու էր։ Միտքը ցրտից, ցավից շեղել էր պետք։ Մի բան անել պետք էր։ Հիշեց, որ գրպանում հացի կտոր կա, աջ ձեռքն էլ թևատակից հանեց, կոխեց գրպանը՝ լիքը ձյուն էր, ձյան տակ հացը քարացել էր։ Եվ երեխան սկսեց երգել.Այսքան ուրախ կյանքը մեր ընկեր էսինչն է տվել,Այսքան ուրախ կյանքը մեր ընկեր էսինչն է տվել…

— Սովից ցնդել ե՞ս, այ լակոտ։

Երեխան քարացավ։ Ամոթից մի երկվայրկյան նույնիսկ տաքացավ։ Իր երգելը երգեցողության դասատուն անգամ լսած չկար, իսկ սա Ավագն էր։ Երեխան կուչ եկավ ու սպասում էր, որ վզակոթին տան։ Միաժամանակ սպասում էր դուռը բացվելուն։ Լարումից երեխան մի քիչ էլ տաքացավ։

Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում

Ներկայացնել պնդասերմերի տարածվածությունը և կառուծվածքը։

Պնդասերմերիի բազմացումը։

Մերկասերմ բույսերի կարուցվացքը և տարածածություննը։

Մերկասերմեր կարուցվացքը դրանք, սոճ, եղևնի, Սեքվոյան, խեժափիճ։

Մերկասերմ բույսը աճում է բոլոր անտառներում։

Ներկայացնել մեկասերմ բույսերի բազմացումը։

Մերկասերմերի բազմությունները դրանք, սոճիլ, եղևնի, Սեքվոյան և խեժափիճի։

Մերկասերմ բույսերի դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ։

Բույսերը դեր են խաղում բնության մեջ։ Նրանք հանդիսանում են սննդանյութերի առաջնային աղբյուրների և կենդանիների օրգանների համար, քանի որ արևի լույսը էներգիային հաշվին վեր է ածում անօրգանական նյութերի օրգանիզմների։ Բայց այդ, բույսերը նաև արտադրում են թթվածնի, որն անհրաժեշտ է շնչառության համար։

Ծաղկավոր բույսերի կարուցվացքը և բնութագիրը։

Ծաղկավոր բույսերի բազմացում։

Ծաղկավոր բույսերը բազմանում են՛ անսեռ ճանապարհով և սեռական եղանակով։

Ներկայացնել ծաղկավոր բույսերի ծաղկի կարուցվացքը։

Հանրահաշիվ 28.11.2022

Պարապմունք 27.

Թեմա՝ Բազմանդամների արտադրյալը
Աշխատանք գրքից՝  125, 126, 129, 136, 138

125.

ա) (a + 1)(a + 1) = a^2 + a x a + 1

բ) (x + 1)(x + 2) = (x^2 + 2x)(x + 2)

գ) (2 + y)(y + 3) = 2y + 6 x y^2 + 3y

դ) (a + b)(a + b) = a^2 + ab x ba + b^2

126.

ա) (5m + 7n)(2n + 4m) = 10mn + 20m^2 x 14n^2 + 28mn

բ) (12a + b)(3a + 5b) = 36a + 70ab x 3ab + 6b

գ) (2x — 3y)(2x + 3y) = 4x^2 — 6xy x 6xy + 9y

դ) (5m — 2n)(3n — 5m) = 15mn — 25m x 6n — 10nm

129.

ա) (8x — 3)(4x + 5) = (32x — 40x)(12x + 15)

բ) 8x — 3 x 4x + 5

գ) (4a — 3) x 2a — 3 = 8a — 12a x 6a — 9

դ) 4a — 3 (2a — 3) = 8a — 12a x 6a — 9

136.

ա) 2x + 2y = 2 (x + y)

բ) 6a — 3 = 3 (2a — 1)

գ) ax — ab = a (x — b)

դ) 2a + 6ab = 2 (a + 3b)

138.

ա) 2a + 4b = 2 (a + 2b)

բ) ba — b = b (a — 1)

գ) 6x — 2 = 2 (3x — 1)

դ) yx + 2y = y (x + y)

Հոլովման տեսակները 28.11.2022

Գոյականի սեռական հոլովը կազմելիս բառերը փոփոխվում են տարբեր ձևերով: Ըստ
դրանց՝ առանձնացվում են տարբեր հոլովումներ։ Ժամանակակից հայերենում կա
ութ հոլովում՝ -ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց, -ա-, -ո-։ Հոլովումները լինում են արտաքին և
ներքին։ Արտաքին հոլովման ժամանակ հոլովական մասնիկն ավելանում է բառի վերջից, իսկ
ներքին հոլովման ժամանակ փոփոխությունը կատարվում է բառի ներսում։ Արտաքին են
-ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց հոլովումները, իսկ -ա-, -ո- հոլովումները ներքին են։

Արտաքին հոլովումներ
Ի հոլովմանը պատկանող բառերի թիվը շատ մեծ է՝ գրքի, դպրոցի, նկարի,
բառի և այլն։ Բոլոր գոյականների հոգնակիի ձևերը նույնպես հոլովվում են -ի-ով, բացի -ց հոլովմանը պատկանող բառերից, օրինակ՝ գառան, բայց գառների, քրոջ-քույրերի, տարվա-տարիների, իսկ Վարդանանք-Վարդանանց: Գոյականի հոլովումը որոշվում է ըստ եզակի սեռական հոլովի։
Ու հոլովմանը պատկանում է ի-ով ավարտվող բառերի մեծ մասը (օրինակ՝
հոգի-հոգու, գինի-գինու), հետևյալ բառերը՝ ամուսին, անկողին, Աստված,
մարդ;
Վա հոլովմանը պատկանում է ժամանակ ցույց տվող գոյականների մի մասը,
օրինակ՝ գիշեր-գիշերվա, օր-օրվա, ամիս-ամսվա, շաբաթ-շաբաթվա և այլն։
Սակայն ժամանակ ցույց տվող մի շարք բառեր այս հոլովմանը չեն պատկանում՝
րոպե, դար, վայրկյան, երեկո բառերը, ամսանունները և այլն։ Շաբաթ բառը
հոլովվում է վա-ով, եթե արտահայտում է ամբողջ շաբաթվա՝ 7 օրվա իմաստ, այլ
ոչ թե շաբաթ օրվա։
ԱՆ հոլովմանը պատկանում է գրաբարում -ն վերջնահնչյունն ունեցած բառերի
մի մասը՝ մուկ- մկան, դուռ- դռան, լեռ-լեռան, թոռ-թոռան, բեռ-բեռան, ծոռ-ծոռան, եզ-եզան, գառ-գառան, նուռ-նռան և այլն, ինչպես նաև -ում վերջածանցով կազմված բառերը, օրինակ՝ գրավում-գրավման, ուսում-ուսման, մոտեցում-մոտեցման։ Այս հոլովմամբ են հոլովվում նաև մանուկ (եթե
անձնանուն չէ), գարուն, աշուն, ամառ, ձմեռ բառերը՝ գարնան, աշնան, ամռան,
ձմռան, թեև գործածական են նաև ամառվա և ձմեռվա ձևերը։
Ոջ հոլովման պատկանում են անձ ցույց տվող մի քանի բառեր՝ ընկեր-ընկերոջ, քույր-քրոջ,
կին-կնոջ, տեր-տիրոջ, սկեսուր-սկեսրոջ, աներ-աներոջ և այլն։ Սրանց մի մասը կարող է հոլովվել նաև -ի-ով։
Ց հոլովման պատկանում են -անք, -ենք, -ոնք, -ունք ածանցներով կազմված
այն բառերը, որոնք տոհմ, ազգակցություն, գերդաստան են ցույց տալիս, ինչպես՝
Սահակենք-Սահակենց, Վարդանանք-Վարդանանց, մերոնք-մերոնց, Վեդունք-
Վեդունց և այլն։ Այսպես են հոլովվում նաև մարդիկ, կանայք և տիկնայք հոգ-
նակիները՝ մարդկանց, կանանց, տիկնանց։

Ներքին հոլովումներ
Ո հոլովման պատկանում են հայր-հոր, մայր-մոր, եղբայր-եղբոր և նրանցով կազմված այն
բառերը, որոնցում նրանք վերջին բաղադրիչ են (օրինակ՝ հորեղբայր, նախա-
հայր)։ Այս հոլովումը ներքին է, որովհետև փոփոխությունը կատարվում է բառի
ներսում։
Ա հոլովման պատկանում են -ություն վերջածանցով կազմված բառերը
(օրինակ՝ մեծություն-մեծության, ընկերության, գեղեցկության), ինչպես նաև տուն,
շուն, սյուն, ձյուն, արյուն, անկյուն, անուն բառերը։ Անկյուն բառը հիմնականում
այսպես է հոլովվում, երբ երկրաչափական հասկացություն է (օրինակ՝ Որոշել
տրված սուր անկյան աստիճանը), իսկ մյուս դեպքերում սովորաբար հոլովվում է
ի-ով (օրինակ՝ Սենյակի անկյունի մոտ կախված նկարը գեղեցիկ էր)։ Հոլովման
ժամանակ անուն բառում կատարվում է ու-վ հնչյունափոխություն՝ անուն-
անվան։
Այլաձև հոլովում։ Ընդհանուր հոլովումից շեղվում են մի քանի բառեր, որոնք
ունեն այլաձև հոլովում՝ աղջիկ-աղջկա (-ա արտաքին հոլովում), սեր-սիրո (-ո
արտաքին հոլովում), մահ-մահվան (-վան արտաքին հոլովում), դուստր-դստեր,
կայսր-կայսեր (-ե ներքին հոլովում)։ Դուստր և կայսր բառերը կարող են հոլովվել
նաև -ի-ով։ Սրանցից բացի՝ կան նաև այլ ձևեր, որոնք, սակայն, հնացած են և գործածվում են միայն որոշ կապակցություններում, ինչպես՝ հուսո, լուսո, սգո, պատվո (-ո արտաքին),
ծննդյան, հանգստյան, գալստյան, կորստյան (-յան հոլովում)։ Սովորաբար այս
բառերը հոլովվում են ի-ով։

Առաջադրանքներ:

Արտաքին հոլովում
1. Բառաշարքում ընդգծիր ի հոլովման պատականող 6 բառ:
Երեկո, մորաքույր, ամառ, մեղու, տղա, մարդ, վարձ, ձու, ընկեր, ուսուցիչ:

2. Բառաշարքում ընդգծիր ու հոլովման պատկանող 6 բառ:
Կսկիծ, ամուսին, տատ, ուռենի, ականջօղ, տղամարդ, թագուհի, պապ, ոսկի, քեռի:

3.Բառաշարքում ընդգծիր վա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ուրբաթ, տարի, ժամ, գագաթ, գիշեր, րոպե, ամիս, դար, օր, ցերեկ:

4.Բառաշարքում ընդգծիր ան հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ընդմիջում, ձնաբուք, սառցալեռ, հուշասյուն, ամառ, բեռ, ազգանուն, նուռ, տեսանկյուն, գարնան:

5.Բառաշարքում ընդգծիր ոջ հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բաժնետեր, տերտեր, տիկին, որդի, հարսնաքույր, լապտեր, դասընկեր, դուստր, տեր, կին:

Ներքին հոլովում
1.Բառաշարքում ընդգծիր ա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Եռանկյուն, շարժում, ձյուն, թոնրատուն, ձուկ, շուն, թերություն, կորյուն, արյուն, հանգիստ:

2.Բառաշարքում ընդգծիր ու հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բուժքույր, հայր, տիրամայր, խաղընկեր, մորեղբայր, վանահայր, քույր, եղբայր, սկեսրայր, նախահայր: